میلان کوندرا

" این احساس سستی وجود - این حس مرگ پذیری- با تصوری از تاریخ

پیوند دارد. ملل بزرگ فکر می کنند که تاریخ را می سازند و اگر کسی

تاریخ ساز باشد خودش را جدی می گیرد؛ حتی به پرستیدن خود می پردازد.

برای مثال مردم می گویند که تاریخ درباره ی ما قضاوت خواهد کرد.

اما در مورد ما تاریخ چگونه قضاوت خواهد کرد؟ "

" در مورد ما به ناحق قضاوت خواهد کرد. چرا فکر می کنیم که منصفانه قضاوت

خواهد کرد؟ قضاوت تاریخ حتماً ظالمانه است، شاید حتی احمقانه باشد. گفتن

این حرف که تاریخ در مورد ما قضاوت خواهد کرد – که حرف معمولی است، همه

آن را می گویند- به این مفهوم است که ما تاریخ را ناگزیر عقلانی میدانیم، با حق

قضاوت، با حق ِ بیان حقیقت. این تصوری است که در میان ملل بزرگ می یابیم

که چون سازنده ی تاریخند، همیشه آن را بخرد و مثبت می انگارند. "

میلان کوندرا- کلاه کلمنتیس